Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος , ο πολιούχος και προστάτης Κρανιδίου , έχει άρρηκτα συνδεθεί με την ιστορία αυτής της πόλης και έχει ταυτιστεί με τις ευχάριστες και τις δυσάρεστες στιγμές των Κρανιδιωτών στο πέρασμα των αιώνων.
Ο Τίμιος Πρόδρομος , είναι -ας μας επιτραπεί να πούμε- ο πρώτος κάτοικος του Κρανιδίου , καθώς το αρχικό εκκλησάκι του Αγίου , στα ερείπια του οποίου χτίστηκε ο σημερινός μεγάλος ναός, απετέλεσε την κυψέλη όπου γύρω της συσπειρώθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι–ιδρυτές του Κρανιδίου στις αρχές του 16ου αιώνος. Ήταν πιθανότατα ένα από τα πολλά εξωκλήσια της γειτονικής Ιεράς Μονής του Αγίου Δημητρίου Αυγού. Αναζητώντας τότε οι άνθρωποι , στα δυσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας καλλιεργήσιμη γη , άρχισαν να εγκαταλείπουν τα γύρω νησιά και να εγκαθίστανται στις γνώριμες αντικρυνές ακτές της Ερμιονίδος. Έτσι δημιουργήθηκαν οι πρώτοι οικισμοί της περιοχής , με κέντρο , την μικρή εκκλησία του Προδρόμου. Έτσι έγινε η αρχή για την δημιουργία της πόλεως του Κρανιδίου.
Περίπου δύο αιώνες αργότερα , το 1764 , ο εκ Κρανιδίου Λεωνίδας Μονοχάρτζης , γόνος της επιφανούς οικογενείας των Μονοχάρτζηδων που ήταν και οι ιδιοκτήτες τότε του μικρού ναού του Τιμίου Προδρόμου , βρισκόταν στο Ναύπλιο και ήταν σωματοφύλακας του Ρώσου πρόξενου. Εκεί , διατηρούσε παράνομες σχέσεις με μια οθωμανίδα ονόματι Χανιφέ. Αυτή μάλλον θα ήταν κρυπτοχριστιανή. Το βράδυ λοιπόν της 26ης Αυγούστου , ο Λεωνίδας Μονοχάρτζης επισκέφτηκε την ερωμένη του και καθώς κοιμόταν στο σπίτι της , είδε ένα πολύ ζωντανό και φοβερό όνειρο: Είδε ένα μαύρο σκύλο να βγαίνει κάτω από το κρεβάτι και του επιτέθηκε να τον κατασπαράξει. Ξύπνησε έντρομος και όταν έψαξε κάτω από το κρεβάτι απ’ όπου έβγαινε ό άγριος και μαύρος σκύλος , ανακάλυψε γεμάτος τρόμο και έκπληξη την επιβλητική και εκφραστική ιερά εικόνα του Τιμίου Προδρόμου που η Χανιφέ είχε κρύψει εκεί. Αμέσως , γεμάτος δέος , άρπαξε την εικόνα και με το πλοίο ενός Κρανιδιώτη φίλου του , την μετέφερε και την παρέδωσε στον εξάδερφό του Δαμιανό Μοναχάρτζη, ηγούμενο της Ιερας μονής Ζωοδόχου Πηγής Κορωνίδος , στην Κοιλάδα Ερμιονίδος. Ο Ηγούμενος την επόμενη ημέρα παρέδωσε την Ιερά εικόνα στην ιδιόκτητη εκκλησία των συγγενών του Μονοχαρτζαίων , στο Κρανίδι. Εκείνο το βράδυ έγινε πανηγυρική ολονυκτία με τη συμμετοχή όλων των Κρανιδιωτών , οπού ευχαρίστησαν τον άγιο που με τόσο θαυμαστό τρόπο ήρθε στην πόλη τους. Λίγα χρόνια μετά , κατά τα Ορλωφικά , με τις σφαγές και τις καταστροφές των Τούρκων κατά των Ελλήνων , η εικόνα του αγίου , για να είναι ασφαλής , μεταφέρθηκε στο Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στις Σπέτσες , περίπου για ένα χρόνο. Οι Σπετσιώτες ζήτησαν την βοήθεια του Αγίου όταν επρόκειτο οι Τούρκοι να καταστρέψουν το νησί τους . Καί πράγματι , ο δυνατός άνεμος που φύσηξε , δεν άφησε τα τουρκικά πλοία να πλησιάσουν το νησί και έτσι σώθηκε από την καταστροφή. Από ευγνωμοσύνη οι Σπετσιώτες επαργύρωσαν την εικόνα και την έστειλαν στον προορισμό της με πολλές δωρεές και 800 γρόσια. Την υποδέχτηκαν οι Κρανιδιώτες με χαρά και συγκίνηση στις 22 Ιουλίου 1772 στο Πόρτο Χέλι. Οι Μονοχάρτζηδες – τα κρίσιμα χρόνια της Επανάστασης – έβγαλαν την ασημένια επένδυση της εικόνος και τη διέθεσαν για τις μεγάλες ανάγκες του εθνικού αγώνος . Αργότερα από ευλάβεια και ευγνωμοσύνη για την προστασία του Αγίου , οι Κρανιδιώτες τοποθέτησαν καινούριο ασημένιο κάλυμμα στην εικόνα , το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα .
Η επίσημη παναργολική Πανήγυρις του Αγίου γίνεται στις 29 Αυγούστου, μνήμη της Αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του, με τη συμμετοχή , του οικείου Μητροπολίτου του ιερου κλήρου και των αρχων του τόπου και πλήθους πιστών. Την 28η Αυγούστου μετά τον Πανηγυρικό Εσπερινό , γίνεται επίσημη λιτανεία στους δρόμους του Κρανιδίου και η 29η Αυγούστου είναι ημέρα αργίας για το Κρανίδι , που εορτάζει τον πολιούχο και προστάτη του.
